Het vestigen van alleenstaande statushouders is een uitdaging voor veel gemeenten. In de media horen we veel over het woningtekort, maar de uitdaging is groter. Een geslaagde huisvesting heeft vooral te maken met het ontwikkelen en ondersteunen van de (jonge) alleenstaande statushouder in wat het betekent om zelfstandig een huishouden te beheren. In dit artikel geef ik gemeenten een aantal handvatten.
Tekort aan geschikte woningen voor alleenstaanden
Elke gemeente heeft de opdracht om een aantal alleenstaande statushouders te huisvesten. Het vinden van geschikte woonruimte voor alleenstaande statushouders is de eerste uitdaging voor vele gemeenten. Er is een tekort aan (betaalbare) huurwoningen en er zijn lange wachtlijsten voor sociale huurwoningen. Dit geldt niet alleen voor statushouders maar voor alle woningzoekenden in Nederland.
Om het tekort aan geschikte woonaanbod voor alleenstaande statushouders op te lossen werken gemeenten samen met woningcorporaties en andere partners in de huisvestingssector. Er worden tijdelijke woningen gebouwd en/of er worden afspraken gemaakt met particuliere verhuurders. Er wordt gekeken naar mogelijkheden voor doorstroming op de woningmarkt zodat betaalbare woningen beschikbaar komen voor iedereen, inclusief statushouders.
Dan is er een woning beschikbaar
Zodra er een beschikbare woning vrijkomt en de alleenstaande gevestigd is begint pas de echte uitdaging. Veel jonge alleenstaanden komen uit landen waarbij zelfstandige huisvesting niet of nauwelijks voorkomt. Dit zorgt voor uitdagingen waar gemeenten en woningverhuurders regelmatig tegenaan lopen. Het zelfstandig voeren van een huishouden is voor de meeste alleenstaande (jonge) statushouders een zware opgave. Helemaal als je in een vreemd land terecht komt!
Voor de meeste statushouders is het een uitdaging om in de eerste periode aandacht te behouden voor het betalen van de vaste lasten. Het is goed dat gemeenten de hierbij mogen ondersteunen in de vorm van ontzorgen (inhouden van vaste lasten op de P-uitkering). De problematiek bij huisvesting van deze groep statushouders beging in de woonomgeving. De voor ons logische handelingen om het huis schoon en bewoonbaar te houden ontbreekt veelal bij deze alleenstaanden. Het gaat om de meest gangbare maar nodige acties voor een schoon en fris huis; schoonmaken leefruimte, op tijd vuilnis buiten zetten, de tuin netjes houden, het ventileren van de woning en het aanbrengen van raamwering. Voor de jonge alleenstaande zijn dit meestal geen handelingen waar deze zich verantwoordelijk voor voelt.
Dit is vaak gerelateerd aan de cultuur, de leefomgeving en/of de maatschappij waarin de statushouder is opgegroeid. We moeten hun levenswijze ook niet vergelijken met die van ons. Meestal is het geen onwil maar gaat het om onwetendheid en een andere kijk op schoon en hygiënisch. Er zit een verschil tussen het niet willen en niet weten en alles daartussen in.
Zij hebben daarbij ook vaak geen netwerk dat hen daarbij kan helpen. Sommigen zijn al zo lang op de vlucht en hebben niet de mogelijkheid van een dak boven het hoofd gehad. Ook de aanwezige taalbarrière is niet helpend.
Wat zijn de meest voorkomende klachten?
Ik heb enkele gemeenten gevraagd naar hun ervaringen met het huisvesten van alleenstaande statushouders in o.a. Nijkerk, Breda. De volgende problematiek komt het meest voor: ongedierte in- en om de woning, conflicten met medebewoners of omgeving door het niet volgen van de huisregels en geluidsoverlast.
Vooral het niet schoonhouden van de woning en tuin geeft de meeste klachten. Soms is de woning zo vuil dat hulpverleners weigeren het huis in te gaan.
Een simpele oplossing is snel gevonden zou je denken. Laat de verhuurder schoonmaakkosten in de huur opnemen. Maar hiermee voorkom je dat de jongere ooit eigen verantwoordelijkheid neemt voor zijn woonomgeving en op eigen benen leert staan.
Wat kan helpen bij het verzelfstandigen van alleenstaanden?
Een oplossing die gemeenten inzetten nadat een eerste plaatsing mislukt is, is het inzetten van begeleiding om de jongere te leren hoe zij zelf zorg moeten dragen voor de woning waarin zij leven. De verantwoordelijkheid die zij hebben om de woning schoon en fris te houden. Het volgen van regels om een gedeelde woonruimten schoon te houden. Het klinkt te simpel maar we hebben te maken met jongeren uit een andere cultuur waar schoonmaken, opruimen e.d. een vrouwentaak is. Hier kunnen we het mee eens zijn of niet maar in Nederland wordt geacht dat elke alleenstaande zelf voor zijn huishouden zorgt. Dit betekent uiteraard niet dat iedereen dit ook doet maar de kennis dat het hoort is aanwezig.
Dus we moeten ervoor zorgen dat ook de alleenstaande statushouder leert welke taken en verantwoordelijkheden je hebt als je op jezelf gaat wonen. Uiteindelijk is ook de alleenstaande gebaat bij een schoon huis en het voorkomen van door het volgen van huisregels en onderhouden van een goede relatie met medebewoners en omwonenden.
De begeleider leert verzelfstandigen
De beste manier om dit voor elkaar te krijgen is de inzet van een begeleider die de jonge statushouder leert wat zijn taken en verantwoordelijkheden zijn. De begeleider leert de alleenstaande de verantwoordelijkheid die deze heeft naar de verhuurder. Denk aan het betalen van de huur, het schoonhouden van het huis en eventueel de tuin en het niet veroorzaken van overlast voor omgeving. Daarnaast leert de begeleider welke taken hierbij horen. Ook is de begeleider aanspreekpunt voor vragen en tussenpersoon bij klachten en conflicten tussen medebewoners of omwonenden. De begeleider houdt zich dus bezig met alle vragen, problemen en conflicten die te maken hebben bewoning.
De voorkeur gaat uit naar een begeleider die de taal en cultuurverschillen kent.
Conclusie
Ja, we huisvesten alleenstaanden, ook als de woningmarkt te krap is maar we zorgen ook ervoor dat de alleenstaanden de woning kunnen blijven bewonen door hen te leren op eigen benen te staan en zorg te dragen voor de woning waarin zij leven. Dus niet alleen een dak boven het hoofd maar ook verantwoordelijkheid nemen voor het dak boven het hoofd.