We schreven er al: over ruim een jaar wordt de doordecentralisatie beschermd wonen (eindelijk) een feit. Eindelijk, want dit besluit is al een paar keer uitgesteld. Maar in 2024 gaat het dan echt gebeuren. Het woonplaatsbeginsel en het objectieve verdeelmodel worden ingevoerd. In zijn recente brief aan de Kamer schrijft de staatssecretaris dat ‘de verwachting is dat hiermee een prikkel ontstaat voor alle gemeenten om te investeren in preventie en passende lokale ondersteuning thuis of dichtbij huis te realiseren’. Daar zit een risico in. Als gemeenten pas bij de invoering van het woonplaatsbeginsel en het verdeelmodel de prikkel voelen om de beweging naar beschermd thuis te maken, dan hebben ze een kans gemist. Het is noodzakelijk om niet te wachten tot 2024, maar om nu alvast stevige voorbereidingen te treffen. In dit artikel vertelt beleidsadviseur Elja van den Born meer over welke drie belangrijke stappen er nu lokaal te zetten zijn.
Leg een stevige basis in de wijk
‘Van beschermd wonen naar beschermd thuis’ betekent dat inwoners met een psychische kwetsbaarheid vaker zelfstandig(er) thuis wonen in de wijk. Daar moet elke gemeente zich goed op voorbereiden door in te zetten op ondersteuning, wonen en wijken. Het is belangrijk dat gemeenten zorgen voor een breed palet aan passende ondersteuning: van de laagdrempelige herstelactiviteiten tot de mogelijkheid om tijdelijk ergens op adem te komen. Nu zitten er vaak nog gaten in de ondersteuningsmogelijkheden. Dus gemeenten: denk na over een tijdelijk logeerhuis of passende daginvulling. Het is ook belangrijk dat gemeenten zorgen voor een passend woonaanbod met voldoende variatie. Dat is ingewikkeld nu er zo’n tekort aan betaalbare woningen is, maar wel noodzakelijk om wijken gezond te houden. Tot slot is het belangrijk dat gemeenten niet alleen inwoners met een psychische kwetsbaarheid ondersteunen, maar ook hun naasten en omwonenden. Bijvoorbeeld als zij zich zorgen maken, of als er overlast ontstaat. Gemeenten: leg dus een stevige basis in de wijk.
Werk samen met andere domeinen
Om de beweging van beschermd wonen naar beschermd thuis mogelijk te maken is dus inzet nodig op ondersteuning, woningen en wijken. Het raakt aan het hele palet van gemeentelijke taken. Dat vraagt om goede interne afstemming. Nu zien we nog te vaak dat er beperkt overleg is tussen de verschillende domeinen. Het vraagt in de eerste plaats om goede afstemming met de collega’s van openbare orde en veiligheid, vanwege de eventuele toename van overlast. In de tweede plaats is goede afstemming met de collega’s van wonen nodig om een passend woonaanbod te realiseren. In de derde plaats is goede afstemming met de andere sociale takken van de gemeente natuurlijk ook nodig, zoals werk en inkomen. Tot slot kan het inrichten van de openbare ruimte eveneens bijdragen aan prettig wonen met een psychische kwetsbaarheid. Oftewel: denk breed en werk samen.
Start per direct
Wacht niet tot het woonplaatsbeginsel en het objectieve verdeelmodel worden ingevoerd. Inzetten op ondersteuning, woningen en wijken moet nu gebeuren. Nu is de tijd om te ‘oefenen’ met nieuwe vormen van ondersteuning en met herstelactiviteiten. Dit is hét moment om de samenwerking met andere gemeentelijke domeinen (nog verder) te intensiveren. Want nu kun je nog uitvinden wat past bij de gemeente, zodat je er in 2024 klaar voor bent. Start daarom ook met het trainen en opleiden van de mensen die de ondersteuning gaan bieden: vrijwilligers op de inloop, toegangsmedewerkers, wijkteammedewerkers, buurtwerkers. Concrete tip: start met het opleiden van toegangsmedewerkers en consulenten. Er is maar een beperkt aantal opleidingen beschikbaar en de verwachting is dat er in 2023 mogelijk wachtlijsten ontstaan.
Wat precies prioriteit krijgt verschilt per gemeente. Sommigen hebben de afgelopen jaren al geïnvesteerd in een stevige sociale basisinfrastructuur, anderen hebben juist de samenwerking op het veiligheidsdomein geïntensiveerd. Inventariseer daarom wat nodig is voor jouw gemeente en start per direct met het voorbereiden. Wacht niet af tot in 2024 de prikkel ontstaat vanuit het verdeelmodel en het woonplaatsbeginsel, maar investeer in preventie en realiseer passende lokale ondersteuning thuis of dichtbij huis.
Wil je eens sparren over de beweging van beschermd wonen naar beschermd thuis? Of weten wat wij vanuit TransitiePartners op dit gebied voor je kunnen betekenen? Neem dan contact op met onze adviseur Elja.