Het wetsvoorstel woonplaatsbeginsel beschermd wonen is op 16 januari door het kabinet ingediend bij de Tweede Kamer. Dit wetsvoorstel gaat ervoor zorgen dat vanaf 2024 alle gemeenten in Nederland zelf verantwoordelijk zullen zijn voor beschermd wonen. Op dit moment zijn de centrumgemeenten (43) nog verantwoordelijk voor de invulling van beschermd wonen.
Wat staat ons te wachten met het woonplaatsbeginsel
Het woonplaatsbeginsel doelt in de basis op een omslag van beschermd wonen naar beschermd thuis. Het laatste zorgt ervoor dat inwoners van een gemeente met psychiatrische en sociaal-maatschappelijke problemen vanuit de thuissituatie geholpen kunnen worden in plaats van een ‘tour de voorzieningen’ in de eigen stad.
Maar… René gaat liever beschermd wonen in Rotterdam
Het woonplaatsbeginsel houdt simpel gezegd in dat een ingezetene van Nederland zich wendt tot de gemeente waar hij/zij een woonadres (gehad) heeft. René is dakloos en heeft zijn laatste woonadres in Almere bij zijn ex-vriendin. René heeft verder geen ondersteunend netwerk in Almere waar hij op terug kan vallen. De ouders van René wonen in Rotterdam en zijn wel ondersteunend. Ondanks de wens van René om zich in Rotterdam te melden voor beschermd wonen moet hij zich volgens het woonplaatsbeginsel melden in Almere.
Uit onderzoek van AEF naar het woonplaatsbeginsel komt echter naar voren dat het allemaal niet zo zwart wit hoeft te zijn voor René. AEF stelt in dit onderzoek dat het woonplaatsbeginsel gericht is op herstel van de cliënt en niet per se de woonplaats leidend hoeft te zijn. Het woonplaatsbeginsel stelt, in het geval van René, de gemeente Almere verantwoordelijk om afspraken te maken met gemeente Rotterdam om René zo goed mogelijk te helpen. Nadat de afspraken gemaakt zijn blijft de woonplaatsgemeente Almere verantwoordelijk voor haar inwoner. Op die manier wordt voorkomen dat er afschuifgedrag tussen de gemeenten ontstaat.
Is alleen een sterk netwerk genoeg om je te melden bij een gemeente buiten je (oude) woonplaatsgemeente? In praktijk zal er per casus gekeken moeten worden naar waar de cliënt meeste kans van slagen heeft op een (succesvol) beschermd wonen traject. Gemeenten kunnen in overleg met uitvoerende (GGZ) aanbieders en de cliënt tot een besluit komen welke gemeente het meest geschikt is.
De Afdeling Raad van State adviseert, juist omdat het om een kwetsbare doelgroep gaat, dat er op tijd duidelijke regionale afspraken gemaakt moeten worden tussen gemeenten om te voorkomen dat cliënten onnodig van A naar B gestuurd worden en vice versa. Gemeenten kunnen voorkomen dat cliënten onnodig heen en weer gestuurd worden o.a. door op tijd de benodigde financiën in kaart te brengen en de continuïteit van goedlopende beschermd wonen voorzieningen te waarborgen.
Werk aan de winkel
Kleine gemeenten zijn op dit moment weinig/niet ingericht met beschermd wonen voorzieningen. De prikkel bij kleine gemeenten om beschermd wonen in te richten zal met het woonplaatsbeginsel toenemen. Het is aan gemeenten zelf om onderling te bepalen of zij individueel of regionaal gaan inkopen. Het Rijk en gemeenten hebben met elkaar afgesproken om de samenwerking zoveel mogelijk te bevorderen om zo ook de administratieve lasten te beperken. Om de administratieve lasten te verlichten zal VNG landelijke contractstandaarden ontwikkelen en borgen. Met de beoogde ingang van 2024 is er nog veel werk aan de winkel. De adviseurs van TransitiePartners kunnen jouw gemeente ondersteunen in het voorbereiden op het woonplaatsbeginsel beschermd wonen.
Wil je eens sparren over het woonplaatsbeginsel? Of weten wat wij vanuit TransitiePartners op dit gebied voor je kunnen betekenen? Neem dan contact op met Melle Wijma.