Beschermd wonen wordt vanaf 1 januari 2022 taak van elke gemeente (Rijksoverheid 18-12-2020)
Beschermd wonen ook uitgesteld tot 2023 (Binnenlands Bestuur, 9-12-2020)
Doordecentralisatie beschermd wonen gaat door per 2024 (VNG, 5-7-2022)
De doordecentralisatie van beschermd wonen staat al een aantal jaar gepland. In 2015 verscheen het rapport van Dannenberg waarin de visie ‘van beschermd wonen naar beschermd thuis’ wordt gepresenteerd. In 2019 bereikten de VNG en het ministerie het akkoord dat deze taak verantwoordelijkheid zou worden van alle gemeenten, in plaats van de huidige centrumgemeenten. De invoering werd gepland voor 1 januari 2022. Dat werd 2023. En inmiddels staat de invoering voor 2024 gepland. Zouden we dat gaan halen?
Het lijkt er niet op. Het wetsvoorstel is dan wel naar de Tweede Kamer gestuurd, de behandeling laat nog op zich wachten. Vorige week is het besluit alwéér aangehouden. Om invoering per 1 januari 2024 een reëel optie te laten zijn moet er eigenlijk voor het zomerreces een besluit worden genomen. Maar het is inmiddels nog zo’n zes weken voor het zomerreces. Die onduidelijkheid is vervelend voor zorgorganisaties, cliënten en zeker ook voor gemeenten. Want veel gemeenten zijn al (lang) begonnen met de doordecentralisatie van beschermd wonen. Veel is al in gang gezet, maar het wetsvoorstel is nodig om een aantal randvoorwaarden goed te kunnen organiseren. En als het wetsvoorstel wordt aangenomen, is er nog zeker een half jaar implementatie-tijd nodig om dit zorgvuldig te kunnen ingevoerd. De onzekerheid over invoering, uitstel of afstel maakt gemeenten lam. Terwijl gemeenten juist de noodzaak voor doorontwikkeling naar beschermd thuis zien.
Daarom is de oproep aan het Rijk: biedt duidelijkheid. Maak duidelijk of de wet nog behandeld wordt of dat ook 2024 niet gehaald wordt. Dan weten gemeenten tenminste voor de korte termijn waar ze aan toe zijn. Dan is ook duidelijk of ze de tweede helft van 2023 moeten gebruiken voor een implementatie van het woonplaatsbeginsel of dat die tijd gebruikt kan worden voor de inhoudelijke versterking van de beweging naar beschermd thuis. En nog liever: maak duidelijk of eventueel uitstel slechts uitstel is of afstel betekent.
Wat het ook wordt: biedt ruimte voor variatie in regionale samenwerking voor beschermd wonen en beschermd thuis. Er zijn regio’s die vooroplopen in de doordecentralisatie en zoveel mogelijk lokaal hebben georganiseerd, van toegang tot financiering. Er zijn ook regio’s die de beweging naar beschermd thuis regionaal willen versterken, vanuit een goede basis van een jarenlange stabiele samenwerking. Vanuit beide uitersten, en alles daar tussenin, is het mogelijk om de sociale inclusie van inwoners te versterken. Dus ook als de invoering van het woonplaatsbeginsel en de verdeling van budgetten over gemeenten niet doorgaat, is het belangrijk om die regio’s te faciliteren die daar in hun hernieuwde samenwerking al vanuit zijn gegaan. Want er is al veel moois op gang gekomen vanuit de inzet op beschermd wonen naar beschermd thuis. Er zijn nieuwe vormen van ambulante ondersteuning ontwikkeld, tussenvoorzieningen opgestart en integraliteit in de toegang versterkt. Het zou toch jammer zijn als we met het badwater ook het kind weggooien.